پيشگفتار
استاندارد ويژگيهاي نخ پنبهاي مورد مصرف در تار و پود پارچههاي لباس كاري نيروهاي مسلح كه بوسيله كمسيون فني صنايع نساجي تهيه و تدوين شده و در بيست و نهمين كميته ملي استاندارد صنايع نساجي مورخ 64/7/27 مورد تائيد قرار گرفته , اينك باستناد ماده يك قانون مواد الحاقي به قانون تاسيس موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران مصوب آذرماه 1349 بعنوان استاندارد رسمي ايران منتشر ميگردد .
براي حفظ همگامي و هماهنگي با پيشرفتهاي ملي و جهاني در زمينه صنايع و علوم , استانداردهاي ايران در مواقع لزوم مورد تجديدنظر قرار خواهند گرفت و هرگونه پيشنهادي كه براي اصلاح يا تكميل اين استانداردها برسد در هنگام تجديدنظر در كميسيون فني مربوط مورد توجه واقع خواهد شد .
بنابراين براي مراجعه به استانداردهاي ايران بايد همواره از آخرين چاپ و تجديدنظر آنها استفاده نمود .
در تهيه و تدوين اين استاندارد سعي شده است كه ضمن توجه بشرايط موجود و نيازهاي جامعه حتي المقدور بين اين استاندارد و استاندارد كشور هاي صنعتي و پيشرفته هماهنگي ايجاد شود .
لذا با بررسي امكانات و مهارت هاي موجود در اجراي آزمايش هاي لازم اين استاندارد با استفاده از منابع زير تهيه گرديده است :
نتايج تحقيقات و آزمايشات كارشناسان داخلي
ويژگيهاي نخ پنبه اي مورد مصرف در تار و پود پارچه هاي لباس كاري نيروهاي مسلح
1 – هدف
اين استاندارد در بردارنده ويژگيهاي ضروري نخ هاي صد در صد پنبهاي مورد مصرف در تار و پود پارچه هاي لباس كاري نيروهاي مسلح ميباشد .
2 – دامنه كاربرد
2-1- اين استاندارد شامل نخهايي ميگردد كه از جنس صد در صد پنبه بوده و در سيستم ريسندگي 1 پنبهاي توليد شده باشند .
2-2- اين استاندارد در مورد نخهايي قابل اجراست كه روي بوبين پيچيده شده و آماده ارسال به مرحله بعد از بوبين پيچي ( چله كشي يا ماسوره پيچي ) هستند .
2-3- در اين استاندارد از ويژگيهاي مربوط به نوع عمليات تكميلي گفتگو نخواهد شد.
يادآوري –
بطور معمول براي بافندگي پارچه لباس كار نيروهاي مسلح از نخ خام استفاده ميگردد .
3 – واژه ها و تعاريف
3-1- پارتي – به كالائي گفته ميشود كه همجنس , همنوع و همتاب بوده و داراي نمره نخ مشابه باشد ( خواص يكسان شيميائي , فيزيكي و ظاهري .)
3-2- نمره نخ در سيستم انگليسي (Ne) : بيان كننده تعداد هنگها 2 در يك پوند 3نخ ميباشد 3-3- نمره نخ در سيستم متريك (Nm) : عبارتست از طولي از نخ بر حسب متر كه وزن آن يك گرم باشد .
3-4- نمره نخ در سيستم تكس (Tex) : بيان كننده وزن مخصوص خطي بوده و عبارت از وزن 1000 متر نخ بر حسب گرم ميباشد ( دسي تكس تكس است ).
3-5- رطوبت بازيافتي 4استاندارد : عبارت است از مقدار رطوبت بازيافتي مجازي كه نخ ميتواند در شرايط استاندارد دارا باشد ( طبق استاندارد ملي ايران بشماره .948)
3-6- نپ 5: نايكنواختي است در نخ به طول حداكثر 1 ميلي متر و مقطع موثر 200 درصد بيشتر از مقطع موثر ميانگين نخ .
3-7- نقطه ضخيم 6: نايكنواختي است در نخ با مقطع موثر 50 درصد بيشتر از مقطع موثر ميانگين نخ .
3-8- نقطه نازك7 : نايكنواختي است در نخ با مقطع موثر 50 درصد كمتر از مقطع موثر ميانگين نخ .
4 – ويژگيها
4-1- نمره نخ
4-1-1- نمره نخ تار و نمره نخ پود – اين نمرات بايد طبق جدول شماره (1) باشند .
4-1-2- حد رواداري نمره نخ 3 درصد ميباشد ( آزمون بروش مندرج در استاندارد ملي ايران به شماره 28 انجام گيرد
4-1-3- نخ تار بايستي بصورت نخ دولاي تابيده باشد ولي نخ پود ميتواند بصورت نخ دولاي تابيده و يا نخ يك لاي تابيده باشد .
4-2- تاب در متر نخ : مقدار تاب نخ يك لا و دولا بايستي طبق جدول شماره (2) باشد ( آزمون بروش مندرج در استاندارد ملي ايران بشماره 32 انجام ميگيرد ) در جدول مزبور جهت تاب پيشنهادي است
4-3- نيروي گسيختگي نخ تا حد پارگي : حداقل نيروي گسيختگي نخ تا حد پارگي براي نخ هاي شانه نشده ( پود ) 13 گرم بر تكس و براي نخ هاي شانه شده ( تار ) 15 گرم بر تكس ميباشد (. آزمون بروش مندرج در استاندارد ملي ايران بشماره 29 انجام ميگيرد .)
4-4- افزايش نسبي طول نخ تا حد پارگي : حداقل افزايش نسبي طول نخ تا حد پارگي 7 درصد ميباشد (. آزمون بروش مندرج در استاندارد ملي ايران بشماره 29 انجام ميگيرد .)
4-5- درصد ضريب تغييرات
نايكنواختي 8(%cv) – حداكثر درصد ضريب تغييرات نايكنواختي انواع نخ هاي مورد بحث طبق جدول شماره (3) ميباشد
. 4-6- ميزان نپ – حداكثر تعداد نپ مجاز موجود در 1000 متر نخ طبق جدول شماره (4) ميباشد .
4-7- ميزان نقاط نازك : حداكثر تعداد نقاط نازك مجاز موجود در 1000 متر نخ طبق جدول شماره (4) ميباشد .
4-8- ميزان نقاط ضخيم : حداكثر تعداد نقاط ضخيم مجاز موجود در 1000 متر نخ طبق جدول شماره (4) ميباشد .
يادآوري -اعداد داده شده در مورد نخهاي دولا , براي هر لاي نخ ميباشد
4 -9- رطوبت مجاز : درصد رطوبت مجاز نخ استاندارد شماره 30 ايران تعيين ميگردد .
4-10- گره نخ
4-10-1- حداكثر تعداد گره قابل قبول در هر كيلوگرم نخ بطور متوسط 20 عدد براي نخ يك لا و 3 عدد براي نخ دولا ميباشد .
4-10-2- ضخامت گره بايد بيش از سه برابر قطر نخ باشد .
4-10-3- در ازاي دم گره نبايستي بيش از 5 ميلي متر باشد .
4-11- عيوب غير مجاز – علاوه بر مطالبي كه پيش از اين بدانها اشاره شد , بوبين ها بايستي عاري از عيوبي به شرح زير باشد . تعداد واحد معيوب مجاز در هر پارتي طبق جدول شماره (5) مشخص ميگردد .
4-11-1- پارگي لاي نخ در نخهاي دولا
4-11-2- پارگي نخ در بوبين بدون اينكه گره خورده باشد .
4-11-3- پيچش نامنظم نخ بدور بوبين و ريزش نخ .
4-11-4- سست بودن گره .
4-11-5- آثار فشردگي , خراشيدگي , شكستگي در بوبين ها .
4-11-6- اختلاف وزن خالص بوبين هاي هر پارتي ( حد رواداري نسبت به ميانگين پنج درصد ميباشد .)
5 – بسته بندي
5-1- بستهبندي بوبين نخ .
5-1-1- نخ بايد سالم و تميز و بصورت بوبين عرضه گردد .
5-1-2- تمام بوبين هاي يك پارتي بايستي داراي ابعاد يكسان باشند .
5-1-3- وزن ناخالص بوبين هاي هر پارتي , با احتساب حد رواداري 5 درصد نسبت به ميانگين , بايستي يكسان باشد .
5-1-4- بستهبندي بوبين ها بايستي در كيسه هاي پلي اتيلن و يا سلوفان بيرنگ و سالم انجام گيرد .
5-1-5- وزن كل محموله , بايستي برابر با ميزان اظهار شده از سوي فروشنده باشد .
5-1-6- ابتدا و انتهاي نخ در بوبين بايستي مهار شده باشد .
5-1-7- بوبين داراي نخ رزرو در محل مناسب و با طول كافي باشد .
5-2- بستهبندي بوبين در كارتن .
5-2-1- بوبين ها بايستي در كارتنهايي از جنس مقواي فشنگي مقاوم بستهبندي شود . و تمام كارتن هاي موجود در يك پارتي از كالا , بايستي داراي ابعاد يكسان بوده و پس از قرار دادن كالا در كارتن , درب آن متوسط نوار چسب كاغذي بنحوي چسبانده شود كه علاوه بر پوشانيدن تمام طول درز كارتن از طرفين نيز به ميزان حداقل 10 سانتي متر كشيده شده و بر دو پهلوي كارتن چسبانده شود و يا از منگه استفاده گردد .
5-2-2- بستهبندي نخ در كارتن بايد طوري باشد كه در موقع حمل و نقل به محتويات آن صدمهاي وارد نيايد .
6 – برچسب و نشانه گذاري روي بوبين و كارتن
6-1- نشانه گذاري بر روي بوبين , اطلاعات زير بايستي در محل مناسبي بر روي بوبين نوشته شود :
6-1-1- نام ونشان سازنده
6-1-2- نمره و تعداد لاي نخ
6-1-3- جنس نخ ( صد در صد پنبه )
6-1-4- شماره پارتي
6-1-5- نام كشور سازنده ( در مورد صدرات و واردات )
6-1-6- شماره سفارش
6-1-7- ساير نشانه هاي مورد نياز
6-2- نشانه گذاري روي كارتن – قسمت خارجي هر كارتن بايستي داراري اطلاعات زير باشد :
6-2-1- نام و نشان سازنده
6-2-2- نمره و تعداد لاي نخ
6-2-3- جنس نخ ( صد در صد پنبه )
6-2-4- شماره پارتي
6-2-5- شماره سفارش
6-2-6- شماره كارتن
6-2-7- تعداد بوبين در هر كارتن
6-2-8- وزن ناخالص
6-2-9- وزن خالص
6-2-10- نشانه چتر
6-2-11- نشانه فلش
6-2-12- نشانه قلاب كه روي آن ضربدر كشيده باشند .
6-2-13- نام كشور سازنده ( در مورد صادرات و واردات )
6-2-14- مقصد
6-2-15- ساير نشانههاي مورد نياز
يادآوري –
تمام نوشته ها بايستي با خط خوانا و بزبان فارسي نوشته شود .
در مورد صادرات و واردات لازم است كه اطلاعات لازم به زبان مورد توافق سفارش دهنده و توليدكننده بر روي كارتن درج گردد .
7 – مطابقت با ويژگيهاي استاندارد
7-1- نمونه برداري
7-1-1- نمونه هاي مورد آزمون بايد معرف واقعي خواص نخ در پارتي بوده و بطور تصادفي انتخاب شوند .
7-1-2- جهت انجام آزمونهاي لازم , بايد از هر پارتي طبق جدول شماره (5) نمونه برداري گردد