کفش ایمنی یا کفش کار یکی از مهمترین تجهیزات مورد استفاده برای افزایش ضریب ایمنی، حفاظت شخصی و پیشگیری از آسیبهای موجود در محل کار در کارخانهها و مکانهای صنعتی بزرگ، پروژههای عملیاتی و بسیاری از واحدهای تولید برق و تجهیزات صنعتی محسوب میشود.
همانطور که لباس کار در حفظ جان اشخاص از اولویت ویژهای برخوردار است، کفش ایمنی نیز در برخی از مراکز صنعتی و کارخانهها امنیتی برابر با لباس ایمنی دارد. آسیبهای ناشی از قسمت پا میتوانند بسیار سخت و خطرناک بوده و فرد را به طور کامل از کار بیاندازد. طبق تحقیقاتی که توسط بسیاری از مراکز مرتبط با امنیت جان افراد کارگر در دنیا صورت گرفته، مشخص شده است که بسیاری از کارفرمایان برای تهیه و در اختیار قرار دادن کفش ایمنی برای کارگران خود کوتاهی میکنند و این امر نیز سبب بروز خطرات بسیاری برای این افراد میشود.
با توجه به الزامات مربوط به ایمنی و بهداشت حرفهای برای کفش های ایمنی کارفرمایان باید نسبت به تهیه و در اختیار قرار دادن کفشهای ایمنی استاندارد برای محافظت از آسیبهای پا اقدامات لازم را انجام دهند، در غیر اینصورت تحت پیگرد قانونی قرار خواهند گرفت، چرا که در صورت عدم تهیه و استفاده از آن مراجع قضایی و قانونی میتوانند پیگیر این موضوع باشند. تمامی این موارد اهمیت استفاده و تهیهی کفشهای ایمنی را برای کارگران و افرادی که در موقعیتهای خطرناک و صنعتی کار میکنند را مشخص میسازد.
مراقبت از پا و انگشتان کارگران در برابر خطرات و آسیبهای محیطی بسیار مهم میباشد. این خطرات می تواند مانند سقوط اشیا سنگین روی پا، له شدن، قدم گذاشتن روی اشیای تیز و برنده مانند میخ و غیره، ریزش مواد شیمیایی و یا مواد آتشین روی پا، پاره شدن کفشها، عدم استفاده صحیح از تجهیزات ساخت و ساز و وسایل نقلیه سنگین و … باشد. تمام این موارد میتواند اثرات و آسیبهای جبران ناپذیری را به پای اشخاص و کارگران وارد کند.
کفش ایمنی کفشی است که برای استفاده در محیطهای کاری و صنعتی تولید، طراحی و ساخته میشود. اغلب این کفشها مجهز به زرههای فولادی در جلوی کفش هستند که از آسیب دیدگی انگشتان پا موقع افتادن وسایل و اشیای سنگین جلوگیری میکنند. برای این که این کفشها بتوانند در مقابل خطرات و آسیبها محافظ خوبی باشند نوع دوخت و طراحی آنها متفاوت با بقیه کفشها انجام میگیرد. علاوه بر این موارد در تهیهی این کفشها نسبت به راحتی استفاده از آنها دقت زیادی شده است چرا که کفش در صورتی که خوب و درست طراحی شده باشد اسکلت بدن و ستون فقرات را به خوبی محافظت خواهد کرد.
زمانی که فرد آن هم به مدت طولانی از کفشهای نامناسب استفاده میکند میتواند به بیماریهای ستون فقرات، چشم درد و سردرد نیز دچار شود. کفشهای ایمنی از چرم محکم و ضخیم ساخته میشود که از مقاومت و محافظت خوبی برخوردار هستند. از جمله مواد دیگری که در تهیه و تولید کفش ایمنی استفاده میشود میتوان به نایلون و پلی استر اشاره کرد. بسیاری از تولید کنندگان نیز با افزودن مواد اضافی به آن مانند فولاد و کامپوزیت در قسمتهای جلوی کفش ایمنی و محافظت آن را افزایش دهند.
کفش ایمنی مناسب باید بتواند برخی ویژگیها را در بر داشته باشد تا بتواند در ردهی کفشهای استاندارد قرار گیرد. مهمترین این موارد عبارتند از:
کفشهایی که برای یک محیط کار طراحی و ساخته میشود شاید برای محیط صنعتی دیگری مناسب نباشد، از این رو تهیه و استفاده از کفشهایی که مناسب محیط کاری مورد نظر و فعالیتهایی است که افراد در آن انجام میدهند بسیار حائز اهمیت است. مطمئناً در محلی که سقوط اشیا و کار با وسایل سنگین وجود دارد خطرات آن متفاوت با محیطی است که با مواد شیمیایی و اسیدی کار میشود، از این رو در نظر گرفتن شرایط محیطی محل فعالیت افراد و تهیهی کفش ایمنی مناسب با آن محیط میتواند در جلوگیری از خطرات جانی نقش بسیار مهمی داشته باشد.
افراد و کارکنانی که در محیطهای صنعتی کار میکنند که احتمال برق گرفتگی در آن زیاد است حتماً باید از کفشهای عایق در برابر برق استفاده کنند. این افراد با مدارها و ماشین آلات ولتاژ بالا کار میکنند، از این رو نیاز دارند تا لباس کار آنها و به خصوص کفشهایشان در برابر خطرات الکتریکی عایق باشد. در این صورت استفاده از کفش ایمنی عایق برق با زیره و پاشنهی غیر رسانا و مقاوم در برابر ضربه یکی از اولویتهای مهم این افراد است که کارفرمایان این محیطها باید این موارد را در نظر داشته باشند و برای افراد کفش مناسب تهیه و تامین کنند.
مکانهای بزرگ صنعتی و کارخانجاتی که در آنها از وسایل و تجهیزات سنگین استفاده میشود به علت وجود خطرات مختلف مانند سقوط اشیا و برخورد افراد با ماشین آلات، استفاده از کفشهای ایمنی سرپنجه فولادی از اولویتهای مهم بشمار میرود.
مکانهایی صنعتی خطرناک و کارخانجات و مکانهایی که مواد و اشیا برنده در آن زیاد است نیاز است تا کارگران و افرادی که در آن محیط فعالیت میکنند از کفشهای ایمنی مقاوم در برابر این اشیا استفاده کنند. به این کفشها، کفشهای ضد میخ نیز گفته میشود. در صورتی که افراد در این مکانها از کفشهای معمولی استفاده کنند اشیای تیز و برنده میتوانند کفشها را پاره کرده و به پا آسیب برسانند. در ساختار این نوع کفشها از یک صفحهی فولادی در قسمت زیرهی کفش استفاده میکنند که سبب میشود تا ایمنی آن افزایش یابد.
برخی از افراد در مکانهایی فعالیت میکنند که پای آنها در مقابل سرما و رطوبت دچار آسیب میشود. سرما و رطوبت میتواند علاوه بر اینکه افراد را در مقابل کار کردن ناتوان کند در دراز مدت سبب بروز بیماریهای مختلفی در این افراد شود. در این حالت استفاده از پوتینها و کفشهای ایمنی عایق حرارتی یکی از ملزومات این مکانهاست. جنس این کفشهای ایمنی، چرمهای مقاوم در برابر آب و رطوبت هستند.
افرادی که در محیطهای کاری مانند صنایع غذایی، خودروسازی و یا محیطهای بهداشت و درمان کار میکنند نیاز دارند تا از کفشهایی استفاده کنند تا در مقابل سطوح لغزنده و لیز مقاوم باشند. این کفشها دارای زیرههایی میباشند که امکان لیز خوردن افراد را به حداقل ممکن میرساند و سبب میشود این افراد به راحتی بتوانند در محیط کار خود فعالیت کنند.
افرادی که در محیطها و کارخانجات صنعتی با گرمای زیاد و مواد مذاب کار میکنند مانند کارخانجات جوشکاری، ریخته گری، معادن و… نیاز دارند از کفشهایی استفاده کنند تا پاهایشان در مقابل گرمای شدید و مواد مذابی که ممکن است روی زمین ریخته شود محافظت گردد.