سر تنها عضوی از اندامهای بدن انسان است که با استخوانها احاطه شده است و همین امر نشان میدهد که سر تا چه حدی مهم است و حفاظت و مراقبت از آن در مقابل خطرات از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. آخرین تحقیقات انجام گرفته نشان میدهد سالانه صدمه و آسیب به سر در بین کارگران و افرادی که در مجموعههای صنعتی کار میکنند منجر به معلولیت ۳۹۹ هزار نفر و مرگ ۵۶ هزار نفر میشود.
این آمار مربوط به کشور آمریکاست مطمئناً آمار مربوط به ایران نیز چیزی شبیه همین است. تا زمانی که کارفرمایان و کارگران به اهمیت استفاده از تجهیزات ایمنی به خصوص کلاه ایمنی پی نبرده باشند شاهد حوادث ناگواری خواهیم بود که با یک پیشگیری ساده میتوانست رفع شود.
کلاه ایمنی، کلاه مخصوص کار است که برای حفاظت از سر در مقابل برخورد یا اصابت اجسام سنگین استفاده میشود. ادارهی ایمنی و بهداشت کار (OSHA) کارفرماها را ملزم به تهیهی تجهیزات ایمنی مانند کلاه کرده است. برای مکانهای صنعتی و کارخانههایی که امکان سقوط اشیا در آن زیاد است استفاده از کلاههای ایمنی از ضرورت بسیار زیادی برخوردار است.
با وجود این که اهمیت استفاده از کلاه ایمنی بر کسی پوشیده نیست اما هنوز هم بسیاری از افراد نسبت به استفاده از آن کوتاهی میکنند. کلاه ایمنی نسبت به تجهیزات دیگر میتواند از اهمیت بسیار زیادی برخوردار باشد چرا که برخورد هر چیز کوچک با سر میتواند اثرات جبران ناپذیری برای افراد به وجود آورد. هنگامی که افراد از کلاه ایمنی استفاده میکنند ناحیهی سر، گردن و چشمها در مقابل برق گرفتگی، رطوبت و سقوط اشیای سنگین به طور کامل محافظت خواهد شد. ساز و کار و نوع مواد بکار رفته در ساخت کلاههای ایمنی به نحوی است که میتواند از بسیاری از ضربهها و آسیبها جلوگیری کرده و جان افراد را نجات دهد.
کلاههای ایمنی با توجه به نوع موادی که در آن استفاده میشود میتواند در مقابل بسیاری از خطرات و آسیبها، سر و گردن کارگران را محافظت کند. درست است که در انواع مختلف کلاه ایمنی ویژگیها و قابلیتهای متفاوتی وجود دارد اما در حالت کلی یک کلاه ایمنی استاندارد باید بتواند ویژگیها و مزایای زیر را برای افراد فراهم آورد.
کلاههای ایمنی با توجه به نوع تقسیم بندی که در سه نوع گروه کلاسی قرار میگیرند میتوانند ویژگیهای خاصی را برای افراد فراهم کنند. هر کدام از این ویژگیها برای انواع مختلفی از شغلها و فعالیتهای صنعتی میتواند مناسب باشد. انتخاب اینکه کدام نوع کلاه برای شغل شما و کاری که انجام میدهید مناسب است یا خیر بر عهدهی کارفرماست تا بتواند با توجه به نیاز کارگران خود کلاه ایمنی مناسب را برای آنها تهیه و در اختیارشان قرار دهد.
در حالت کلی یک کلاه استاندارد باید بتوانند ویژگیهای زیر را داشته باشد:
کلاههای ایمنی در سه دستهی مختلف تقسیمبندی میشوند:
کلاههای ایمنی که در این دسته قرار میگیرند برای مصارف عمومی کاربرد دارند. این کلاهها در برابر ضربه مقاومت و محافظت قابل قبولی دارند اما در برابر جریان الکتریکی و برق گرفتگی نمیتوانند خوب عمل کنند. از این کلاهها بیشتر در ساختمان سازی و کارخانهها، صنایع مشابه ساختمان سازی، عملیاتی و معادن استفاده میشود.
کلاههای ایمنی دستهی دوم برای مکانهایی استفاده میشوند که در آن با ماشین آلات ولتاژ بالا که خطر برق گرفتگی و جریان الکتریکی وجود دارد، استفاده میشود. کلاههای این دسته علاوه بر اینکه در مقابل خطر سقوط اشیا میتوانند محافظ خوبی باشند در مقابل برق گرفتگی و سوختگی نیز مقاوم هستند.
دستهی سوم گروهی از کلاههای ایمنی هستند که ساده طراحی میشوند و در مقابل خطرات کوچک و آسیبهای جزئی میتوانند از سر فرد محافظت کنند. این کلاهها در مقابل سقوط اشیا، برق گرفتگی و سوختگی نمیتوانند مقاومت خوبی داشته باشند.
کلاههای ایمنی میتوانند از کربن، نایلون، پلاستیک، فایبرگلاس و مواد دیگری ساخته شوند. هر کدام از این مواد خاصیت ویژهای به آن میبخشند و میتوانند آن را در مقابل خطرات مختلف مقاوم سازند. برای مثال کلاهی که از جنس پلی کربنات یا همان کربن ساخته شده باشد مقاومت بالایی در مقابل ضربه دارد، وزن آن سبک است و تهویهی مناسبی دارد. استفاده از موادی مانند فایبرگلاس، کلاههای ضد حرارت با مقاومت بسیار بالا به وجود میآورد.
اغلب ما کلاههای ایمنی را با توجه به رنگ آنها میشناسیم برای مثال آتشنشانان از کلاههای ایمنی قرمز استفاده میکنند که این رنگها میتوانند نوع فعالیت افراد را با رنگ خود مشخص سازند. کلاه قرمز رنگ مخصوص آتشنشانها، کلاه زرد کلاههای ایمنی کارگری، کلاههای سبز خدمات فنی، کلاههای سفید مهندسین و مدیران کارگاهها، خاکستری بازدیدکنندگان کارگاهها، قهوهای جوشکاران و آبی اپراتورهای فنی و برقکاران است.