سلامتی مهم‌ترین و بهترین نعمتی است که همه‌ی افراد می‌توانند داشته باشند. مراقبت از سلامتی جسمانی باید یکی از کارهای اصلی افراد در زندگی روزمره‌شان باشد چرا که بدون داشتن آن، زندگی پر از مشکل و بی‌مفهوم خواهد بود. یکی از اقداماتی که می‌تواند سلامتی افراد را به خطر بیندازد، شرایط و محیط کاری پر خطر می‌باشد. بیشتر مشاغل موجود در دنیا دارای خطراتی می‌باشند که برای جلوگیری از آن‌ها باید اقدامات لازم انجام گرفته و نکات ایمنی رعایت شود.
یکی از مشاغلی که در آن سلامت جسمانی افراد با خطرات زیادی روبرو می‌باشد، کار با مواد شیمیایی و خطرناک است. اغلب در آزمایشگاه‌های تحقیقاتی افراد معمولاً با مواد شیمیایی، گازهای سمی، ویروس‌های مختلف و … سر و کار دارند که در صورت عدم رعایت نکات ایمنی، عواقب ناگوار و آسیب‌های جبران ناپذیری برای آن‌ها رخ خواهد داد.
مواد شیمیایی می‌توانند از طریق تماس و یا ورود به بدن، آسیب‌های جسمانی خطرناکی را به فرد برسانند. افرادی که در محیط‌های مختلف از جمله آزمایشگاه‌های تحقیقاتی با مواد شیمیایی سر و کار دارند، با خطراتی مانند سوختگی، تخریب بافت‌های بدن، سرطان، حساسیت‌های مزمن و … روبه رو هستند. تنها راه حل جلوگیری و مقابله با این خطرات، دانستن نکات ایمنی و عمل کردن به آن‌ها می‌باشد. گرچه هیچ وقت نمی‌توان خطرات موجود در محیط‌های کار را به صفر رساند اما می‌توانید با دقت و هوشیاری کامل این خطرات را به حداقل برسانید و حافظ جان و سلامت جسمانی خود باشید.
بیشترین اتفاقاتی که در مراکز تحقیقاتی و آزمایشگاهی رخ می‌دهد، مربوط به عدم توجه به نکات ایمنی و نداشتن هوشیاری کامل می‌باشد. بنابراین افراد باید خودشان با هوشیاری کامل مانع از رخ دادن اتفاقات خطرناک شده و علاوه بر آن، عوامل دیگری نیز برای جلوگیری از خطرات ناشی از مواد شیمیایی مهم و ضروری هستند که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.
یکی از اقدامات اولیه و ضروری برای جلوگیری از خطرات موجود در آزمایشگاه‌ها، تمیز کردن محیط آزمایشگاه از مواد خطرناک می‌باشد. علاوه بر آن، تجهیزات مورد استفاده در آزمایشگاه باید همواره در برابر مواد شیمیایی و اسیدی مقاوم باشند. در صورت مقاوم نبودن وسایل مورد استفاده بعد از مدتی اگر روی آن‌ها مواد شیمیایی یا اسیدی بریزد، از بین می‌روند. پس نظافت و تمیز کردن محیط کار و تجهیزات مورد استفاده باید همواره انجام شده و افراد درحین تمیزکاری نیز از تجهیزات ایمنی استفاده کنند. لازم به ذکر است که در مراکز تحقیقاتی فقط افراد متخصص اجازه‌ی ورود به فضای آزمایشگاه را داشته و از ورود افراد دیگر و متفرقه جلوگیری شود. چرا که تنها افراد متخصص آشنایی کامل با مواد و تجهیزات موجود در آزمایشگاه را دارند و ممکن است افراد متفرقه با عدم آشنایی، موجب ایجاد خسارت‌های جبران ناپذیری شوند.
یکی دیگر از اقداماتی که می‌توانیم به وسیله‌ی آن از خطرات احتمالی جلوگیری کنیم، شناخت دقیق موادی است که با آن‌ها کار می‌کنید. به همین دلیل قبل از شروع به کار با هر ماده‌ی شیمیایی و یا اسیدی باید با جزئیات ماده آشنا شده و خطرات و نکات ایمنی لازم را در مورد آن بدانید. در هنگام کار با مواد شیمیایی ممکن است با حوادثی مانند تماس پوستی، استشمام، ریخته شدن مواد روی لباس‌ها و … رو به رو شوید. پس باید با این خطرات آشنا شده و اطلاعاتی درباره نحوه‌ی جلوگیری از آن‌ها نیز داشته باشید.
در کنار اغلب مواد شیمیایی برگه‌های اطلاعات ایمنی مواد یا همانMSDS وجود دارد که می‌توانید با خواندن اطلاعات این برگه با نکات ایمنی مربوط به ماده آشنا شوید. برگه‌های اطلاعات ایمنی حاوی نام ماده، خصوصیات فیزیکی و شیمیایی، نحوه‌ی نگهداری و استفاده از آن، روش‌های صحیح اقدامات اورژانسی اولیه و … می‌باشد.
مواد شیمیایی و گازهای سمی موجود در آزمایشگاه‌های تحقیقاتی، می‌توانند از راه‌های مختلفی وارد بدن شده و موجب آسیب به بافت و اعضای داخلی بدن شوند. برای جلوگیری از ورود مواد شیمیایی به بدن باید با راه‌های ورود آن آشنا شده و با استفاده از تجهیزات ایمنی از آن‌ها جلوگیری کنید. راه‌های ورود مواد شیمیایی به بدن عبارتند از:
استنشاق از طریق دهان و بینی یکی از راه‌های اصلی ورود گازهای سمی و در برخی موارد مواد، مایع شیمیایی می‌باشند که باید از تجهیزات ایمنی مانند ماسک استفاده کرده و مانع از ورود این مواد به داخل بدن شوید.
در هنگام کار با مواد شیمیایی باید با دقت و هوشیاری کامل عمل کنید چرا که با یک لحظه غفلت و ریختن ماده‌ی اسیدی و یا شیمیایی روی پوست، می‌توانید موجب سوختگی و یا حساسیت‌های پوستی شوید. پس حتماً در هنگام کار با این مواد شیمیایی از دستکش‌های ایمنی مناسب با این کار استفاده کنید.
بلعیدن و یا خوردن مواد شیمیایی یکی از موارد نادری است که در آزمایشگاه‌ها رخ می‌دهد. اما همواره پیشگیری بهتر از درمان بوده و سعی کنید از ماسک‌های ایمنی مخصوص استفاده کنید.
تجهیزات حفاظت فردی جزو وسایل ضروری و مهم در اکثر مشاغل پر خطر می‌باشند. در آزمایشگاه‌ها نیز در صورت عدم استفاده از این تجهیزات، ممکن است آسیب‌های جبران ناپذیری به فرد وارد شود. برخی از مهم‌ترین تجهیزات ایمنی که در آزمایشگاه‌ها و برای جلوگیری از خطرات ناشی از مواد شیمیایی استفاده می‌شوند، عبارتند از :
جعبه کمک‌های اولیه حتماً باید در همه‌ی محیط‌های کاری و حتی در منازل وجود داشته باشد. سعی کنید این جعبه را در دسترس قرار داده تا همه‌ی افراد بتوانند در شرایط اضطراری به آن دسترسی داشته و از آن استفاده کنند. در جعبه‌ی کمک‌های اولیه باید از محتویاتی استفاده شود که در اغلب شرایط اضطراری بتوان از آن‌ها استفاده کرد. لوازم ضروری که باید در جعبه‌ی کمک‌های اولیه وجود داشته باشند عبارتند از :